ارائه مشاوره در خصوص نحوه اخذ بیمه

یکی از جنبه های مهم در بازرگانی بین الملل، بیمه است. بدیهی است بازرگانان و صاحبان سرمایه دوست ندارند سرمایه خود را از دست بدهند و تمایل به محافظت از آن دارند. در بازرگانی بین الملل با توجه به مسافت و فرآیندهای حمل طولانی ، محموله ها که همان سرمایه بازرگانان است مورد خطر و تهدیدی جدی قرار دارد. آتش سوزی، فساد، واژگونی وسیله حمل، دزدی و... از جمله خطراتی است که محموله بازرگانان را در راه تهدید می کنند. بهترین راه برای حفاظت از سرمایه در برابر این خطرات، بیمه است.
در این قسمت کلیات مربوط به بیمه و بیمه در بازرگانی بین الملل تشریح می شود.

به مجموعه عملیاتی که توسط یک شرکت بازرسی کننده مستقل از قبیل بازرسی،نمونه برداری، اندازه گیری، آزمایش و غیره برای تعیین کمیت و کیفیت کالاها، تأسیسات و یا خدمات مورد معامله و تطابق نتایج آن با مشخصات مندرج در قرارداد خرید صورت می گیرد بازرسی می گویند. معمولا انواع بازرسی را در چارچوب زیر طبقه بندی می کنند.

بیمه

براساس ماده 1 قانون بیمه، مصوب سال 1316، بیمه عقدی است که به موجب آن یک طرف تعهد می کند در ازاء پرداخت وجه یا وجوهی از طرف دیگر در صورت وقوع یا بروز حادثه خسارت وارده بر او را جبران نموده یا وجه معینی بپردازد. در قوانین بیمه متعهد را بیمه گر، طرف تعهد را بیمه گذار، وجهی را که بیمه گذار به بیمه گر می پردازد حق بیمه، و آنچه را که بیمه می شود موضوع بیمه می نامند.
به این ترتیب 3 طرف اصلی در بیمه نامه عبارت اند از :

عقد بیمه و شرایط آن باید به موجب سند کتبی باشد و سند مزبور موسوم به بیمه نامه است مبلغ پرداخت شده به بیمه گر تحت عنوان حق بیمه و ضریب محاسبه آن را نرخ بیمه یا باربری می نامند.

بر اساس ماده 3 قانون بیمه در ایران، در بیمه نامه باید امور ذیل به طور صریح قید شوند:

بیمه حمل و نقل کالا

یکی از انواع بیمه های رایج در دنیا، بیمه حمل و نقل کالا است. این بیمه پوششی است که بیمه گر در مقابل دریافت حق بیمه متناسب با پوشش بیمه ای از بیمه گذار، تعهد می کند که چنانچه کالای مورد بیمه در جریان حمل و جابجایی از مبدأ به مقصد مندرج در بیمه نامه و به علت وقوع یکی از خطرات مندرج در بیمه نامه تلف و یا دچار خسارت شد و یا بیمه گذار بر اساس قوانین و مقررات بین المللی متحمل پرداخت هزینه هایی گردید، زیان وارد به کالا را جبران کرده و هزینه ها را هم بپردازد. البته علاوه بر پوشش های گفته شده، در بعضی از موارد زیان و خسارات وارد شده به اشخاص ثالث هم تحت پوشش این بیمه نامه ها قرار می گیرد :

انگلستان از سالیان پیش به دلیل شرایط جغرافیایی سرزمینش در حمل و نقل دریایی پیشرو بود. بازرگان انگلیسی برای محافظت از سرمایه خود اقدام به بیمه محصولات می نمودند. با گسترش تجارت بین الملل و افزایش تقاضا برای بیمه، انستیتو بیمه گران لندن اقدام به تعریف بیمه نامه هایی موسوم به کلوزهای A,B,C نماید، بیمه نامه های مختلفی در حمل و نقل بین الملل رایج بود. لکن با تعریف ارائه شده از طرف این انستیتو، بازرگانان به شکل گسترده ای از این بیمه نامه ها استفاده می نمایند.

انستیتوی بیمه گران لندن یک چارچوب استاندار برای بیمه حمل و نقل ارائه کرده که به طور گسترده ای در جهان مورد پذیرش قرار گرفته و بکار برده می شود . این چهارچوب شامل 3 کلوز است :

بر اساس مقررات ارزی بانک مرکزی، بیمه های باربری باید تحت شرایط یکی از کلوزهای A,B, و C باشد. شورای عالی بیمه در اجرای بند 3 ماده 17 قانون تاسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه گری شرایط عمومی بیمه باربری و مجموعه شرایط C و B و A را در جلسه مورخ 29/5/1375 تصویب نمود تا از تاریخ 1/10/1375 توسط شرکت های بیمه به مرحله اجرا درآید.

ماده 70 قانون تأسیس بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران و بیمه گری 1350 بیان می کند، بیمه های زیر باید منحصراً به وسیله مؤسسات بیمه ای که براساس این قانون اجازه فعالیت دارند انجام گیرد:
الف) بیمه اموال منقول یا غیر منقول موجود در ایران.
ب) بیمه حمل و نقل کالای وارداتی که قرارداد خرید آن در ایران منعقد می شود یا اعتبار اسنادی آن در ایران باز شده است.
تبصره- تجهیزات نظامی مورد نیاز وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح که فاقد امکان ساخت در داخل کشور بوده و فروشندگان آن تجهیزات حمل و نقل کالاهای مورد معامله را انحصاراً توسط بیمه های کشور فروشنده بیمه می نمایند، با پیشنهاد وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و تأیید بیمه مرکزی ایران و موافقت وزیر امور اقتصادی و دارایی از شمول بند ب این ماده مستثنی می باشد.
ج) بیمه مربوط به کارگزاران و مستخدمین خارجی به استثنای بیمه عمر و حوادث شخصی در مدت اقامت در ایران.
د) بیمه مربوط به ایرانیان مقیم ایران.

همان گونه که مشخص است براساس بند ب ماده 70، کلیه واردکنندگانی که قرارداد خرید را در ایران منعقد می کنند و یا قصد استفاده از اعتبارات اسنادی که در ایران گشایش یافته را دارند باید از بیمه های ایرانی برای عقد قرارداد بیمه حمل و نقل استفاده نمایند. بانک مرکزی به استناد همین ماده در مقررات ارزی خود آورده است:
ارائه بیمه نامه باربری یا گواهی بیمه مستند به قرارداد بیمه ای صادره توسط مؤسسات مجاز بیمه ایرانی برای محصولات وارداتی الزامی است. لذا گشایش اعتبارات اسنادی/ ثبت سفارش بروات وصولی اسنادی که مستلزم پرداخت حق بیمه توسط فروشنده می باشد موکول به درج ارائه نسخه ای ار بیمه نامه یا گواهی بیمه، نزد بیمه گر مجاز ایرانی در شرایط اعتبار اسنادی و یا همراه اسناد برات وصولی اسنادی می باشد.
همان گونه که مشخص است بانک مرکزی دایره محدودیت واردکنندگان را تنگ تر کرده و حمایت بیشتری از بیمه های ایرانی به عمل آورده است. مقررات ارزی بانک مرکزی، ارائه بیمه نامه ایرانی را برای همه محصولات وارداتی (نه فقط وارداتی که قرارداد خرید آن ها در ایران منعقد شده) الزامی دانسته است. همچنین علاوه بر اعتبار اسنادی، به برات وصولی اسنادی نیز در این مقررات اشاره شده است.